شمارۀ 120 مجله اطلاعات حکمت و معرفت با موضوع «فلسفه عکاسی» منتشر شد. نخستین دفتر فلسفه عکاسی در شماره 96 در فروردین ماه 1393 منتشر شده بود و اکنون دو شمارۀ پیاپی 120 و 121 (یعنی شمارههای فروردین و اردیبهشت 95) به ترتیب دفترهای دوم و سوم این موضوع را به خود اختصاص می دهند. منیره پنج تنی، دبیر دفتر ماه این شماره، عکاسی را حوزهای توصیف کرده که از هنرمندان و عکاسانِ متخصص گرفته، تا دانشمندان، مهندسان و مردم عادی با آن سر و کار دارند. او همچنین فلسفۀ عکاسی را چنین تعریف کرده است: «فلسفه عکاسی یا فلسفه عکس به عنوان یکی از فلسفه های موضوعی- فلسفه های مضاف- به بررسی و پژوهش دربارۀ عکس از منظری فلسفی میپردازد. در واقع هدف از این بررسی فلسفی، شناخت و تحلیل مبانی فلسفی به طور کلی، یعنی بررسی پیش فرضهای هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی این حوزه است؛ اما به طور خاص و تخصصی در فلسفۀ عکس – عکاسی- موضوعاتی نظیر مبانی زیباشناختی تصویر، پیوند علّی و مادی عکس و موضوع یا تأثیر چگونگی علیت در عکاسی، تأثیر زمینه های جامعه شناختی در تولید عکس، روشهای تفسیر و شناختِ قواعدِ روشی برای شناخت عکس، عکاسی و بازنمایی، عکاسی و مفهوم صدق، بحثهای نشانهشناختی و زبان شناختی در عکاسی، عکاسی و کاربردهای گسترده در حوزههای مختلف علوم، عکاسی و زندگی روزمره، مباحث انسان شناختی و نقش عکاسی، بررسی و تحلیل می شود.»
دبیر دفتر ماه این شماره از مجلۀ اطلاعات حکمت و معرفت، عمر فلسفۀ عکاسی را نسبت به دیگر فلسفه های موضوعی کوتاهتر میداند و بر این نظر است که تلاش برای تدوینِ بخشهای مختلفِ روشی و محتوایی فلسفۀ عکاسی گامهای اولیهاش را میپیماید. حتی پرسش از این مسئله که آیا کسی که به بررسی مبانی فلسفی و جامعه شناختی عکس میپردازد، باید خودش هم عکاس باشد یا خیر، یکی از موضوعات فلسفۀ عکاسی است. شاید ما هیچگاه دربارۀ نقاشی نگوییم کسی که میخواهد به مبانی فلسفی نقاشی بپردازد، باید حتما نقاش باشد؛ اما تفاوت ماهوی عکاسی با نقاشی، مجال طرح این پرسش را فراهم میآورد. منیره پنج تنی در نهایت اندیشیدن به عکاسی و فراتر از آن فرهنگ فراگیر دیدمانی را اجتناب ناپذیر میداند.
دفتر فروردین ماه 1395 از مجلۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «فلسفه عکاسی 2» از شش مطلب تشکیل شده است. نخستین نوشتار گفت و گوی منیره پنج تنی است با فرشید آذرنگ. در این گفت و گو به موضوعاتی نظیر رابطۀ فلسفه و عکاسی، عکاسی و زیباشناسی زندگی روزمره، رابطۀ عکس و شعر، عکاسی و نقاشی، عکاسی و واقع گرایی و همچنین بازنمایی پرداخته شده است. نوشتار دوم، بخشِ نخست گفت و گویی با رهام شیراز است که منیره پنج تنی و علی بابایی انجام داده اند. تمرکز اصلی در این گفت و گو بر فرضیۀ «عکاس- مولف» است و مباحثی چون تعریف عکاسی، عکاسی به مثابۀ رسانه، واسطه گری عکاسی بین ذهن و عین، رابطۀ عکاسی و هنرهای زیبا نیز مورد بحث قرار گرفته اند. سومین نوشتار با عنوان «تاریخ مختصری از نظریۀ های عکاسی»، فصل نخست کتاب «نظریۀ عکاسی» به ویراستاری جیمز الکینز که حسن خوبدل ترجمه کرده است. «این مقاله به معرفی و بررسی مهمترین آراء و نظریات انتقادی در زمینۀ عکاسی از نخستین روزهایش تا دهۀ 1980 می پردازد. بخش دوم این مقاله که به آرا و نظریات انتقادی دربارۀ عکاسی از 1980 به بعد اختصاص دارد، در شمارۀ بعدی این نشریه به چاپ خواهد رسید.» چهارمین نوشتار به قلم دیرموید کاستلو و مارگارت ایورسن و ترجمۀ عباس نوری به ترسیم جایگاه ویژه عکاسی در هنر معاصر جهان می پردازد و پیشنیۀ مباحث مربوط به عکاسی را در فلسفه به اختصار بررسی میکند. مطلب پنجم مقاله ایست با عنوان «ترجمه، عکاسی، بارت» به قلم سیامک حاجی محمد. مولف با تمرکز بر بارت و نگاه او به عکاسی این دغدغه را پی می گیرد که عکاسی در زبان ما چگونه اندیشیده می شود. «عکس، حقیقت، آگاهی» مقاله ای از هادی آذری ششمین و آخرین مطلب دفتر این ماه است. در این نوشتار علاوه بر تأکید بر تمایز میان عکاسی و دیگر اشکال بازنمایی تصویر، به چالش کشیده شدن جنبۀ اسنادی و عینی در دوران معاصر را شرح داده میشود. دفتر ماه شماره 121 این نشریه (اردیبهشت 95) به فلسفه عکاسی 3 اختصاص دارد.
دومین بخش مجلۀ اطلاعات حکمت و معرفت «ادب و هنر» نام دارد و از دو مقاله تشکیل شده است. مقالۀ نخست با عنوان «رنگ و عرفان» به قلم سمیر محمود و با ترجمه سجاد باغبان ماهر و علی اصغر شیرازی است. مقالۀ بعدی در این بخش «نگاره های انسان پیکره در پیکره از منظر حکمت و عرفان اسلامی» نام دارد و آن را صدیقه نایفی نگاشته است.
سومین بخش مجله با عنوان «اندیشه و نظر» مشتمل بر سه نوشتار است که به ترتیب عبارتند از: «مطالعات قرآنی در غرب» گفت و گو با میشل کویپرس، «اخلاق، عینیت گرایی یا نسبیت گرایی؟» گفت گو با فیلیپا فوت و ریک لوئیس، «تمثیل در الهیات» به قلم فردریک فره و ترجمه انشاءالله رحمتی. در بخش کتاب، ابتدا سید مسعود رضوی مقالۀ «طنز پردازی و اطوره سازی» را نگاشته است. منیره پنج تنی کتاب «کافکا و عکاسی» را در گفت و گو با کریم متقی، مترجم اثر، بررسی کرده و در ادامه به نقد و بررسی مجموعۀ تماشا با حسن خوبدل، دبیر مجموعه، پرداخته است. مجموعۀ تماشا برگردان متون نظری مهم در عکاسی است و به همت نشر شورآفرین منتشر میشود. آخرین بخش مجله به گزارش برخی از وقایع یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه اختصاص دارد.
