کارگاه «فلسفه علم»

– مکان تهی ، مخلوط جوشانی از ریز ذرات است که مدام در حال پا گذاشتن به وجود و خارج شدن از آنند ، در فاصله زمانی‌ای چنان کوتاه که قابل اندازه گیری نیستند.(گیتی از هیچ، لارنس کراس)
– هیچ ، وزن دارد. (گیتی از هیچ، لارنس کراس)
– ماده تاریک ، 84.5درصد کل جرم جهان را تشکیل میدهد.
– به طور کلی مطابق با تحقیقات بسیاری که انجام شده است ، آشکار گشته که مشخصات فراوان زندگی عشقی آدمی به ویژه درماندگی و ناراحتیهای بسیارش به هنگام عشق و عاشقی کاملا با زندگی جنسی دوران کودکیش وابسته و مربوط است.(رساله میل جنسی ، زیگموند فروید)
شاید تنها نقطه مشترک بین این گزاره ها ، آن باشد که “علمی ” خوانده می‌شوند. علم به راستی کلمه ی مرموزیست. امروزه اگر قرار باشد بین دو گزاره ، دو نظریه ، دو نظر ، دو ایده داوری کنیم ناخودآگاه دنبال آن میگردیم که کدام علمی تر است و بیرحمانه آنهایی را که برچسب علمی برشان نخورده است طرد می‌کنیم. اگر دچار بیماری شویم و یا ناگاه مرگ را در چند قدمی خود ببینیم دست به دامن علم پیشگانی میشویم که بالین انسان را حلاجی کرده و بیشتر عمرشان را به خواندن تکست های قطور گذرانده اند. بسیاری به طور ناخودآگاه ارج و قرب بیشتری برای علمیون قائلند تا برای افرادی که عمر خویش را خارج از محدوده علم سر میکنند. اگر روانشناس باشیم و به دنبال درمان ، درمیان این همه نظریات به دنبال نام مقدس “علمی” هستیم تا مبادا با رمال و دعاخوان ها یکی نشویم و میبینیم که مبدع روش های مختلف درمان نیز ، اکنون مجهز به اخرین تکنولوژی های تصویربرداری مغزی، با افتخار مغز یک ادم افسرده را ،قبل و بعد از درمان مقایسه میکنند و پیروزمندانه به نقاط نورانی که اکنون در MRI فرد ظهور کرده اشاره می کنند. فیزیکدانان به شما می‌گویند که بدون علم ،چنین تکنولوژی پیشرفته ای امکان نداشته است. اگر به خاطر فیزیک کوانتوم نبود ، ترانزیستوری وجود نمیداشت، بنابراین هیچ وسیله الکترونیکی وجود نمیداشت و شما نمیتوانستید این نوشته را روی صفحه گوشی یا مانیتورتان بخوانید.
ستایش دست آورد های علم، بدون زحمت حاصل میشود، اما نکوهش آن نیز چنان سخت نیست. سهم علم در کنترل و نابودی نوع بشر قابل تحسین است، هم اکنون تعداد سلاح های اتمی که در انحصار بعضی کشورهاست برای چند بار نابود سازی کره زمین کفایت می کند، سلاح های کشتار جمعی مورد استفاده در جنگ های جهانی و همینطور جنگ های موجود بدون موهبت علم ممکن نبوده است. امروزه اگر در خیابان تف بیندازید میتوانید مطمئن باشید که حداقل سه چهار دوربین حرکت زیبایتان را ضبط کرده اند ، وای به حال وقتی که دست از پا خطا کنید!
جدا ازبحث دستاورد ها، جای دارد در دنیای امروز که مفهوم علم بخش لاینفک زندگیمان شده است، آن را از مسند پادشاهی و به قول بعضی دیکتاتوری ، پایین بکشیم و کمی سوال پیچش کنیم. آیا براستی مفهوم واحدی، که تمام آنچه علم خوانده میشود زیر پرچمش جمع شود ، وجود دارد؟ وقتی چیزی علمی خوانده میشود منظور چیست؟ اگر منظور روش حاصل شدن آن است ، روش علمی چیست؟ شواهد چگونه از یک نظریه پشتیبانی میکنند؟ آیا واقعا میتوان گفت که میدانیم نظریه های علمی صادق اند؟ فرق آنچه علوم انسانی خوانده میشود با علومی مانند فیزیک چیست؟ آیا روانکاوی علمی است؟ آیا واقعا “علمی” به “غیرعلمی” رجحان دارد؟ جریان های تاریخی ، اجتماعی چه تاثیری بر مفهوم علم گذاشته اند؟ چگونه آنچه انقلاب های علمی خوانده میشود بر تاریخ تحول بشر و نحوه تفکر وی تاثیر گذاشته است؟ و….
با توجه به آنکه دانشگاه به قولی ، محل علم آموزیست، و درباره خود این مفهوم سوال بسیار است و تفحص در باب آن در محیط آکادمیک کم(حداقل در محیط اکادمیک که ما گذرانده ایم) انجمن علمی اقدام به برگزاری کارگاه فلسفه علم کرده است تا به حد توان درین مسائل کاوش به عمل آید. میتوانم بگویم بعد ازین دوره ، تصورتان درباره “علم” از آنچه اکنون هست بسیار تغییر خواهد کرد.
برنامه کارگاه به این صورت است که یک جلسه با حضور مدرس و در قالب تدریس برگزار شده ، جلسه بعدی شرکت کنندگان به بحث و گفت و گو در رابطه با مطالب بیان شده و متونی که برای مطالعه تعیین شده است می پردازند.
برنامه کارگاه:
جلسه اول چهارشنبه ۲۲ آذر تدریس ۱
چهارشنبه ۲۹ آذر متن خوانی۱
چهارشنبه ۶ دیماه تدریس ۲
چهارشنبه ۱۳ دیماه متن خوانی ۲
چهارشنبه ۲۰ و ۲۷ دیماه امتحانات فرجه
چهارشنبه ۴ بهمن ماه متن خوانی ۳
چهارشنبه ۱۱ بهمن ماه تدریس ۳
چهارشنبه ۱۸ بهمن ماه متن خوانی ۴
چهارشنبه ۲۵ بهمن ماه تدریس ۴
چهارشنبه ۲ اسفند متن خوانی ۵
چهارشنبه ۹ اسفند تدریس ۵ (پایان دوره)