از نظر لیپمن منظور از آموزش فلسفه به کودکان، آموختن روش تفکر فلسفی است که از طریق گفتوگو در حلقۀ کندوکاو فلسفی مطابق با روش سقراطی انجام میشود.
به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر که درباره فعالیتهای مؤسسه توسعه و پیشبُرد فلسفه برای کودکان (IAPC) است توسط محمدرضا واعظ دانشآموخته فلسفه برای کودکان در مؤسسه IAPC با همکاری آذین نادری مدیر داخلی مؤسسۀ پیدایش (مرکز ایرانی توسعه و پیشبرد فلسفه برای کودکان) ترجمه و تألیف شده است؛
دربارۀ مؤسسه توسعه و پیشبُرد فلسفه برای کودکان[1] (IAPC)
متیو لیپمن به عنوان پایهگذار برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان در جهان در میان فعالین، تسهیلگران و پژوهشگران این برنامه شناخته میشود. او در اواخر دهۀ 1960 با ارائه این برنامه چهارچوب جدیدی را در حوزه تعلیم و تربیت مطرح نمود و با ارائه ی این برنامه به صورت رسمی آموزش تفکر فلسفی اعم از مهارتهای تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی در مورد کودکان و نوجوانان را، حتی پیش از ورود به دبستان، ممکن ساخت. باید به این نکته توجه شود که در این برنامه مُراد از آموزش فلسفه به کودکان و نوجوانان، آموزش اصطلاحات و مکاتب فلسفی و یا تاریخ فلسفه نیست؛ بلکه از نظر لیپمن و همکاران او منظور از آموزش فلسفه به کودکان، آموختن روش تفکر فلسفی است که این امر از طریق گفتوگو در حلقۀ کندوکاو فلسفی مطابق با روش سقراطی انجام میشود.
لیپمن بعد از هجده سال تدریس در دانشگاه کالیفرنیا به دلیل پیبردن به این نکته که دانشجویانش فاقد توانایی لازم برای استدلال کردن، تحلیل و روحیۀ نقادانه هستند و با اشراف به این حقیقت که مشکل عدم توانایی دانشجویان در استدلال کردن و تحلیل انتقادی مسائل در آن زمان دیگر قابل ترمیم و برطرف شدن نیست، به این نتیجه رسید که از طریق تقریر داستانهایی فکری و فلسفی برای کودکان، میتواند به تقویت مهارتهای انتقادی، خلاقانه و مراقبتی در آنها بپردازد. بنابراین، او در سال 1969 توانست با حمایت بودجه «سرمایهگذاری ملی برای علوم انسانی»(NEH) اولین کتاب داستان برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان با عنوان اکتشاف هَری را برای کودکان با سنین 11 و 12 سال بنویسد. این داستان حاوی مطالب جذاب فکری و تاملبرانگیزی است که کودکان و نوجوانان را به بحث و گفتگو و تامل وا میدارد. وی در سال 1970 تعداد 350 نسخۀ آفست از این کتاب را به چاپ رسانید و مجددا با کمکِ بودجه NEH این برنامه را با محوریت این کتاب به طور آزمایشی در مدارس رَند (مدارس دولتی دانشگاه مونتکِلِر) اجرا کرد.
سپس، او در سال 1972 از دانشگاه کالیفرنیا به دانشگاه مونتکلر[2] نقل مکان کرد و در آنجا بعد از برگزاری کنفرانسی درباره این برنامه در مونتکلر، در سال 1974 «مؤسسۀ توسعه و پیشبُرد برنامۀ فلسفه برای کودکان» (IAPC) را به عنوان بخشی از دانشگاه مونتکِلِر در ایالت نیوجرسی آمریکا پایهگذاری کرد. در ادامه، در سال 1975 از طریق همکاری با مارگارت شارپ (که در سال 1973 به او پیوسته بود) و فردریک اُسکانیان به ترتیب ویرایش اول و دوم کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی را برای تسهیلگران این برنامه در حلقۀ کندوکاو منتشر کرد. همچنین در این سال پروژهای با عنوان آموزش معلمان در دو مدرسۀ منطقه نیووارک شهر نیویورک با حمایت NEH و کنفرانسی در دانشگاه راتگر با حمایت کمیتۀ علوم انسانی ایالت نیوجرسی انجام شد.
او در سال 1976 با کسب بورس دانشکدۀ آموزش نیوجرسی، آزمون سنجش میزان ارتقای قدرت استدلالورزی در کودکان به واسطۀ برنامۀ فلسفه برای کودکان را اجرا کرد. سپس، توانست در یک ورکشاپ هفت روزه اساتید فلسفه را آموزش دهد تا آنها نیز بتوانند معلمان مدارس را در جهت ارتقای مهارتهای تفکر نقاد و خلاق دانشآموزان آموزش دهند. در همین سال وی توانست در مؤسسۀ IAPC اولین نسخۀ کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی و اولین نسخۀ کتاب داستان لیزا (برای کودکان 12 و 13 سال) را منتشر کند.
سال بعد، یعنی در سال 1977، لیپمن ابتدا اولین نسخۀ کتاب راهنمای لیزا با عنوان کندوکاو اخلاقی و کتاب فلسفه در کلاس را منتشر ساخت. همچنین در این سال، همانند سال قبل، ورکشاپی هفت روزه برای آموزش آموزگاران و اساتید فلسفه در چند دانشگاه و کالج برگزار کرد. پروژۀ آموزش معلمان ضمنِ خدمت در ایالت نیوجرسی و چند ایالت دیگر نیز در همین سال آغاز شد.
از آنجا که در منابع فارسی مربوط به این برنامه اطلاعات چندان زیاد و دقیقی دربارۀ فعالیتهای مؤسسۀ IAPC موجود نیست، در ادامه، به صورت دقیق سالشمار «مؤسسۀ توسعه و پیشبُرد برنامۀ فلسفه برای کودکان» (IAPC) از سال 1969 تا سال 2002 به صورت ستونی ذکر میشود.
1969: نوشتن اولین کتاب داستان برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان با عنوان اکتشاف هَری[3] برای کودکان با سنین 11 و 12 سال با حمایت بودجه «سرمایهگذاری ملی برای علوم انسانی(NEH )»[4].
1970: انتشار تعداد 350 نسخۀ آفست از کتاب اکتشاف هری و اجرای این برنامه با محوریت کتاب هَری به طور آزمایشی در مدارس رَند (مدارس دولتی دانشگاه مونتکِلِر) مجددا با کمکِ بودجه NEH.
1973: سازماندهی و برگزاری کنفرانس در دانشگاه مونتکلر[5].
1974: پایهگذاری «مؤسسه توسعه و پیشبرد برنامۀ فلسفه برای کودکان (IAPC)» به عنوان بخشی از دانشگاه مونتکِلِر در ایالت نیوجرسی آمریکا.
1975:
- انتشار ویرایش اول و دوم کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی به ترتیب از طریق همکاری با مارگارت شارپ(که در سال 1973 به او پیوسته بود) و فردریک اُسکانیان[6] برای تسهیلگران این برنامه در حلقۀ کندوکاو[7].
- اجرای پروژهای با عنوان آموزش معلمان در دو مدرسۀ منطقه نیووارک شهر نیویورک با حمایت NEH
- برگزاری کنفرانسی در دانشگاه راتگر[8] با حمایت کمیتۀ علوم انسانی ایالت نیوجرسی.[9]
1976:
- اهدای جایزه 5 سال توسعه از طرف دانشکدۀ آموزش نیوجرسی[10] برای توسعه آزمون استدلال کودکان.
- برگزاری پنج تا هفت روز کارگاه / کنفرانس برای آموزش استادان فلسفه به منظور آماده سازی معلمان برای غنی کردن مهارتهای تفکر انتقادی و خلاق کودکان.[11]
- انتشار اولین نسخه «کندوکاو فلسفی» توسط IAPC با حمایت از بنیاد شومان.
- انتشار اولین نسخۀ کتاب داستان لیزا[12]، خواننده اخلاق برای کودکان 12-13 ساله توسط IAPC.
1977:
- انتشار اولین نسخۀ کتاب کندوکاو اخلاقی[13] به عنوان کتاب راهنمای آموزشی برای لیزا توسط .IAPC
- انتشار اولین نسخه از کتاب فلسفه در کلاس[14] درس توسط .IAPC
- برگزاری کارگاه/کنفرانسهای پنج تا هفت روزه، برای استادان فلسفه: دانشگاه ایالتی میشیگان، دانشگاه ایلینویز در شامپاین اوربانا و کالج آلبیون.
- شروع برنامههای آموزش معلمان ضمن خدمت در نیوجرسی و چند کشور دیگر.
1978:
- انتشار کتاب رشد با فلسفه[15] توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
- انتشار کتاب داستان سوکی[16]، برای بچههای 14-15 سال توسط .IAPC
- انتشار کتاب داستان مارک[17]، برای دانش آموزان مدارس متوسطه توسط .IAPC
- تدوین تفکر درباره تفکر[18]، یک فیلم پنج قسمتی با هدف کمک به تدریس بخش منطق هری.
- انجام آزمایشی تحت حمایت دانشکدۀ آموزش نیوجرسی و تحت نظارت خدمات تست آموزشی. مکانها: نیوارک و دریاچههای پمپتون در ایالت نیوجرسی.
- اهدای جایزه سه سال پژوهش[19] توسط بنیاد راکفلر.
- شروع استفاده از مرکز آموزش محیط زیستی پاکونو در آبشار دینگمن پنسیلوانیا، به منظور آموزش آموزگاران آینده، همچنین برای کارگاههای تابستانی آموزش معلمان.
1979:
- انتشار جلد 1، شماره 1 تفکر: مجله فلسفه برای کودکان؛
- انتشار کتاب داستان مارک، توسط IAPC برای بچههای 16-17سال.
1980:
- انتشار کندوکاو اجتماعی[20] به عنوان کتابچۀ راهنمای ضمیمۀ مارک توسط IAPC.
- چاپ ویرایش دوم کتاب فلسفه در کلاس درس توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
- انتشار کتاب نوشتن: چرا و چگونه[21]، راهنمای ضمیمۀ سوکی، توسط IAPC.
- انتشار کتاب فلسفه و کودک جوان[22] به قلم گَرِت ب. متیوز، توسط انتشارات دانشگاه هاروارد.
1981:
- تکمیل آزمایش یک ساله خدمات تست آموزشی (EST)، مطالعه 4500 دانش آموز نیوجرسی در دستههای جمعیتی متنوع، تحت نظارت روانشناس ارشد پژوهشی EST، دکتر ویرجینیا شیپمن[23].
- برگزاری کنفرانس بین المللی آموزگاران در فلسفه برای کودکان، کارشناسی ارشد.
- انتشار پیکسی[24] برای کودکان 10-9 ساله توسط IAPC.
1982:
- اهدای جایزه سه سال تحقیق از طرف بنیاد شومان.
- انتشار کیو و گاس[25] برای کودکان 10-9 ساله توسط IAPC.
- انتشار کتاب به دنبال معنا[26]، کتابچه راهنمای ضمیمه پیکسی توسط IAPC.
1983:
- انتشار کتاب صحبت با کودکان رونالد رید[27]، توسط انتشارات آردن[28].
- تکمیل آزمون استدلال نیوجرسی.
- انتشار نسخه اصلاح شده کندوکاو فلسفی توسط IAPC.
- انتشار آزمون استدلال نیوجرسی توسط IAPC.
- انتشار کتاب ماجراجوییهای فلسفی با کودکان[29] به قلم میشل پریچارد[30] توسط انتشارات دانشگاه هاروارد آمریکا.
- تاسیس ICPIC در پی یکی از اولین کارگاههای آموزشی برای آموزش مربیان خارج از ایالات متحده در دانمارک. ( متعاقبا کنفرانسهای بعدی ICPIC در اسپانیا، اتریش، برزیل، مکزیک و چین برگزار شد.)
- قطع استفاده از مرکز آموزش زیست محیطی پاکونو برای آموزش مربیان و به جای آن آغاز استفاده از Marguerite’s Retreat House در شهر مِندهام[31] ایالت نیوجرسی، هر سال برای یک دوره 10 روزه و دو دوره دو هفتهای.
- شروع برنامه کارشناسی ارشد در آموزش فلسفه به کودکان تحت عنوان MSC .
1986:
- انتشار کتاب شگفتزده در دنیا[32]، کتابچه راهنمای ضمیمه کیو و گاس توسط IAPC.
1987:
- انتشار الفی[33] برای کودکان 8-6 سال توسط IAPC.
1988:
- انتشار کتاب فلسفه به مدرسه میرود[34] توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
- انتشار کتابچۀ راهنمای ضمیمه الفی، با عنوان افکارمان را روی هم بریزیم[35] توسط IAPC.
- تاسیس موسسه تفکر انتقادی[36](ICT) در کالج مونت کلر.
1989:
- شروع پشتیبانی مؤسسۀ IAPC توسط موسسه تفکر انتقادی از طریق اهدای کمک هزینه به پژوهشگران بازدیدکننده و حقوق دستیاری به دانشجویان کارشناسی ارشد.
1990:
- بیبیسی یک فیلم یک ساعته در مورد فلسفه برای کودکان را با نام سقراط برای شش سالهها تولید کرد و آن را در بریتانیا، ایالات متحده، ژاپن، اسرائیل و دیگر کشورهای جهان نمایش داد.
1991
- انتشار کتاب تفکر در آموزش[37] توسط دانشگاه کمبریج.
- انتشار کتاب کودکان در هرج و مرج[38]، نوشته لئونارد هریس[39] توسط کندال / هانت[40].
1992 انتشار کتاب مطالعات در فلسفه برای کودکان: اکتشاف هری استاتلمیر[41] توسط دانشگاه تمپل.
1993:
- انتشار کتاب تفکر کودکان و آموزش[42] توسط کندال/هانت.
- انتشار داستانهای فکری، جلد اول توسط فیل کَم[43] (استرالیا).
1994:
- انتشار داستانهای فکری، جلد دوم توسط فیل کَم (استرالیا).
- انتشار دوباره رشد با فلسفه توسط کندال/هانت.
- انتشار کتاب فلسفه کودکی[44] به قلم گرت متیوز توسط دانشگاه هاروارد.
1995:
- تبدیل شدن کالج مونتکلر به دانشگاه(MSU). انتشار دوباره فلسفه برای کودکان توسط شبکه ملی. ظهور برنامههای دکتری فلسفه برای کودکان.
1996: آغاز برنامه Ed.D در رشتۀ علوم تربیتی با تخصص در فلسفه برای کودکان در دانشگاه مونتکلر.
2002: پروفسور متیو لیپمن از دانشگاه مونتکلر بازنشسته شد و پروفسور مان گرگوری[45] به عنوان رئیس مؤسسۀ IAPC منصوب شد.
منابع:
- وبسایت رسمی مؤسسه IAPC.
- گفتوگوهای محمدرضا واعظ با پروفسور مان گرِگوری و پروفسور دیوید کندی در مؤسسۀ IAPC.
[1] Institute for the Advancement of Philosophy for Children
[2] Montclair State College
[3] Stottlemeier’s Discovery (Harry(
[4] the National Endowment for the Humanities (NEH)
[5] “Pre-College Philosophy” at Montclair State College (now University)
[6] Frederick S. Oscanyan
[7] Community of Inquiry
[8] Rutgers University
[9] New Jersey Committee for the Humanities
[10] Title IV-C
[11] Rutgers (New Brunswick), Fordham, Yale, and Harvard. Aided by NEH, Fordham, Rockefeller, and Schultz Foundation Grants.
[12] Lisa
[13] Ethical Inquiry
[14] Philosophy in the Classroom
[15] Growing Up with Philosophy
[16] Suki
[17] Mark
[18] Thinking About Thinking
[19] Research Scholar Grant
[20] Social inquiry
[21] Writing: How and Why
[22] Philosophy and the Young Child
[23] Virginia Shipman
[24] Pixie
[25] Kio and Gus
[26] Looking for Meaning
[27] Ronald Reed’s Talking with Children
[28] Arden
[29] Philosophical Adventures with Children
[30] Michael Pritchard
[31] Mendham
[32] Wondering at the World
[33] Elfie
[34] Philosophy goes to School
[35] Getting Our Thoughts Together
[36] Institute for Critical Thinking
[37] Thinking in Education
[38] Children in Chaos
[39] Leonard Harris
[40] Kendall/Hunt
[41] Harry Stottlemeier
[42] Thinking Children and Education
[43] Phil Cam
[44] Philosophy of Childhood
[45] Maughn Gregory